خون جوان در رگهای جهان

شب گذشته در تالار ملاصدرای دانشگاه سیستان و بلوچستان مراسم گرامیداشت اهدا کنندگان مستمر خون استان برگزار شد.

در این مراسم که هرچند سر و صدا و حضور زیادی را دربر نداشت اما صمیمیت بین شرکت کنندگان وجود داشت صمیمیتی که نشان دهنده قلب پاک افراد است.

برای من خیلی زیباست وقتی که میبینم با چند قطره از خون که اهداء آن هیچ ضرری بر روی بدن ندارد زندگی در رگهای بسیاری جاری میشود. اینجاست که معنی مهر و عاطفه و لبخندهای نقش بسته بر لبان شرکت کنندگان جلسه دیشب را درک میکنم.

در ادامه سعی می کنم به جای گزارش جلسه مطالبی را بیان کنم که بیشتر میتواند مفید باشد.

آیا می­دانید بیشترین مصرف­کنندگان فرآورده­های خونی چه کسانی هستند؟ با اهدای خون، به چه کسانی یاری می­رسانید؟

1. کودکان و افراد مبتلا به تالاسمی ماژور

2. افراد مبتلا به هموفیلی

3. بیماران مبتلا به کم­خونی و سرطان و ...

4. مصدومین حوادث

5. نیازمندان به خون در حین اعمال جراحی

6. نوزادان مبتلا به زردی

7. زنان بارداری که دچار خونریزی شدید می­شوند

8. سوختگی­های شدید

9. بیماران دیالیزی

بیشترین مصرف­کنندگان فرآورده­های خونی بیماران خاص به ‌ویژه تالاسمی­ها، هموفیلی­ها و دیالیزی­ها هستند که در مجموع، بیش از صد میلیارد تومان فرآورده‌های خونی به طور رایگان دریافت می­کنند.

پس از آنها، بیماران شیمی ­درمانی قرار می­گیرند که بیشترین نیاز را به پلاکت و گلبول قرمز دارند و دسته سوم کسانی هستند که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند.

با وجودی که از ابتدای سرنگونی رژیم شاهنشاهی جمعیت بیش از دو برابر افزایش نیافته اما نسبت به 30 سال قبل، میزان اهدای خون، 17 برابر و اهدای فرآورده­های اولیه بیش از 30 برابر شده است و سالانه حدود 5/2 میلیون فرآورده­های خونی در اختیار مردم قرار می گیرد. که باید گفت خدا را شاکریم که میزان اهدای احسان­های بی­منّت مردم ما بسی بیشتر از میزان افزایش جمعیت ماست.

طبق گفته کارشناسان، هر فرد بالغ (بین 17 تا 65 سال) با وزن متوسط 50 کیلوگرم، حدود پنج و نیم تا شش لیتر خون دارد و با اهدای 250 تا 450 سی­سی­ از خون خود، نه تنها سلامتی خود را به مخاطره نمی­اندازد، بلکه ضمن کمک به سلامتی خود، نجات­بخش زندگی دیگران هم خواهد شد.

اهدای خون، همچنین می­تواند به کشف بیماری­های نهفته در اهداکننده، کمک کند؛ زیرا روی نمونه خون اهداشده، انواع آزمایش­ها انجام خواهد گرفت و نتایج آن، به صورت کاملاً محرمانه، تنها به اهداکننده گفته خواهد شد.

ترویج فرهنگ حیاتی اهدای خون، با توجه به افزایش روزافزون حوادث، سوانح و بیماری­های مختلف، در جامعه امروزی بسیار ضروری است و باید این امر، جزءِ ارکان اصلی هم‌دلی و انفاق در نظر گرفته شود.

اگرچه این امر، در سال­های اخیر، با آگاه­سازی های انجام شده و بالارفتن سطح آگاهی مردم در مقایسه با سال­های پیش، رشد بسیاری داشته؛ ولی نیاز حیاتی جامعه اکنون به خون هم افزایش یافته و اقدام خداپسندانه اهدای خون نیز باید طبق نیاز جامعه، گام به گام، بیشتر و بیشتر شود.

اهدای خون، به عنوان بزرگ­ترین هدیه و مایه حیات­بخش، درواقع به معنای سهیم­شدن در زندگی فردی و اجتماعی است و به نوعی نیز می­تواند شکرگزاری به درگاه خداوند باشد. نسبت به اینکه سلامتی، گوهری است که تا از دست نرود، قدرش شناخته نخواهد شد، فرد اهداکننده، می­تواند همواره لطف و رحمت خدا را برای خودش که از سلامتی برخوردار است، متذکر شود؛ زیرا اکنون براساس آمار، بیماران بسیاری هستند که نیاز فوری به خون دارند و اگر خون جدید به آنها نرسد، قطعاً می­میرند.

امروز صحبت زخم و درد و اشک و آه است؛ به گونه‌ای دیگر درد هست زخم هست؛ آن هم برای بخشی از هم‌وطنان ما.

امروز بیماران خاص چشم­انتظار شکوفایی گل­های احسان تواند. به دستان تو خیره مانده­اند که روزگار، بی­وقفه زخم­ها و دردهای عمیقی را بر جانشان می­ریزد. امروز کودکان مظلومی، به جویبار سرخ رگ­های تو امید بسته­اند.

امروز شاید مثل همان دیروزهاست و من و تو از نسل همان زنان و مردان راست­ قامتیم که اگر روزگار عضوی از آنان را به درد می‌آورد، قرار از دیگر اعضا رخت برمی‌بست. خیلی دور نیست. امروز شاید به نوعی مثل همان دیروزهاست.

ازدواج هاي سنتي و بعضا فاميلي و بيماري هاي حاصل از آن سيستان و بلوچستان را در رديف استان هاي پرمصرف فرآورده هاي خوني قرار داده که و اين درحالي است که به سبب وجود همين وضعيت، اين استان از نظر اهدا کنندگان خون نيز در وضعيت چندان مطلوبي نيست.

اگرچه بر اساس آمارهاي موجود  ايران 14سال جلوتر از مصوبه سازمان بهداشت جهاني در اهداي داوطلبانه صددر صدي خون است اما سيستان و بلوچستان به لحاظ شرايط خاص نيازمند تدوين برنامه هاي ويژه در اين زمينه است و متاسفانه در سيستان و بلوچستان مصرف خون بيشتر از ميزان اهداي خون است و تامين خون نيازمندان بار سنگيني را بر دوش سازمان انتقال خون قرار داده به طوري که برخي مواقع خون مورد نياز از ديگر نقاط تامين مي شود.

طبق آمارهای استانی در سال 87 ميزان اهداي خون در استان به 55 هزار نفر رسيد درحالي که اين رقم با رشد نسبي در سال 88 به 58 هزار و 500 نفر اهداي خون رسيد اما اين باز کافي نيست. همچنین در اين مدت اهدا کننده مستمر خون از 37 درصد به 44 درصد رسيد که بخشي از نيازهاي منطقه را بر طرف کرد اما همچنان نيازمند طرح هاي ويژه براي ترويج فرهنگ اهداي خون هستيم.

بد نیست به آمار اهدا خون در استان خود توجه بیشتری داشته باشیم:

44 درصد خون هاي اهدايي از اهداکنندگان مستمر، 26 درصد افرادي که قبلا سابقه اهداي خون داشتند و 30 درصد کساني هستند که براي اولين بار خون اهدا مي کنند.
سهم شهروندان زاهدانی در سیستان و بلوچستان 64 درصد خونگيري است و مابقی آن 36 درصد در سه شهرستان زابل ، ايرانشهر و چابهار صورت مي گيرد.
حدود 6 درصد زنان سیستانی و بلوچستانی خون خود را اهدا میکنند که  اين نشان مي دهد جامعه بانوان نياز است بيشتر در صحنه حضور داشته باشند.

در سيستان و بلوچستان يک هزار اهدا کننده مستمر داريم که هر کدام از آنان تاکنون بين 20 تا 100 واحد خون اهدا کرده اند.

در پایان برخی نکاتی که پس از اهدای خود باید مد نظر داشته باشیم را آورده ایم:

1. تا دو ساعت بعد از اهدای خون، سیگار نکشید.

2. از فشار به دست یا بلند کردن اشیای سنگین، خودداری کنید.

3. تا چند ساعت، چسب­زخم را برندارید.

4. از کار در بلندی و کار سخت و ورزش سنگین پرهیز کنید.

5. در چند ساعت اول بعد از اهدای خون، مایعات شیرین بیشتری میل نمایید.