تحلیلی بر بحران کم آبی های کلان شهر زاهدان

از طلا گشتن پشیمان گشته ایم مرحمت فرمائید همان آب شرور را وصل فرمائید

حامد - ش روزنامه بلوچستان
طی چند هفته اخیر متاسفانه در کلانشهر 800 هزار نفری زاهدان که اخیرأ با صرف هزینه های میلیاردی از نعمت اب شرب بهره مند شده بود ، دوباره شاهد صف های طویل در مقابل مراکز فروش آب شیرین تصفیه شده هستیم بطوریکه اگر از اصل جریان اطلاع نداشته باشید بطور حتم این صف های طویل و شلوغ را با صف های بنزین در سطح شهر زاهدان اشتباه خواهید گرفت و متعجب می شوید که هنوز کمتر از یک ماه از راه اندازی مرکز مجهز تصفیه آب شرب زاهدان با حضور مسوولان کشوری نمی گذرد که دوباره پیر و جوان گالن به دست در گرمای 40 درجه شهر زاهدان خانه را به مقصد مراکز فروش آب تصفیه شده ترک می کنند تا شاید به امید فردای روشن بجای هوا از لوله های آب ، صدای زندگی و جاری شدن آب را شنونده باشند اما زهی خیال باطل که این رویاهای زیبا برای افراد آب نمی شود.

حل مشكلات آب سيستان و بلوچستان مهم‌ترين مسئله وزارت نيرو است!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

مجيد نامجو وزير نيرو طی سفری که خردادماه سال جاری به استان داشته در نشست مطبوعاتي با خبرنگاران اظهار داشت: چهار سد با حجم مخزن 360 ميليون مترمكعب شامل سدهاي زيردان، ماشكيد عليا، گلوگاه و سارادان تا پايان سال‌جاري در سيستان و بلوچستان به بهره‌برداري رسمي مي‌رسند كه نقش بسزايي در تامين آب كشاورزي منطقه دارد.

استان سيستان و بلوچستان از نظر سدسازي براي وزارت نيرو بسيار قابل اهميت بوده و  بارندگي در اين منطقه باشدت بسيار زياد است و اگر سد باشد، مي‌توان اين آب را ذخيره و در سال‌هاي آينده از آن استفاده كرد و اين امر خود سبب اهميت سدسازي در اين منطقه شده است و از نظر اعتبارات، سيستان و بلوچستان نسبت به ساير استان‌هاي كشور از منابع ملي خوب برخوردار است كه باید تلاش شود تا این اعتبارات افزايش یابد.

و اما نکته قابل تامل « دو ظرفيت براي آبرساني در زاهدان به‌طور مشخص از سوی کارشناسان وجود دارد كه اميدواريم سبب رفع مشكلات آب زاهدان شود.

او اما مدير عامل شركت آب و فاضلاب سيستان و بلوچستان هم در همین جلسه از افتتاح تصفيه خانه بزرگ آب زاهدان خبر داد و گفت: با حضور وزير نيرو تصفيه خانه 75 هزار متر مكعبي زاهدان كه نخستين تصفيه خانه آب شهري سيستان و بلوچستان است افتتاح شد.

محمدرضا كرمي نژاد بيان كرد: آب اين تصفيه خانه از طريق خط لوله فولادي به قطر 900ميلي متر و به طول 200كيلومتر از چاه نيمه شماره 3 شهرستان زهك تامين مي‌شود.

وي تصريح كرد: توليد برق از انرژي هيدروليكي خط انتقال به ظرفيت 450كيلو وات توسط توربين آبي در ورودي تصفيه خانه و كنترل ماهواره‌اي 4 ايستگاه پمپاژ در محل تصفيه خانه از ويژگي‌هاي برجسته اين طرح بزرگ است.

تصفيه خانه آب زاهدان با هزينه 150ميليارد ريال در مدت يكسال و نيم احداث شده كه آب شرب بيش از نيمي از جمعيت 800هزار نفري زاهدان را تامين مي‌كند.

آبی که از تصفیه خانه زاهدان به شبکه آب شهر زاهدان تزریق می شود به کیفیت آب آشامیدنی شهرهای برخورداری چون تهران و اصفهان است .

در حال حاضر آب آشامیدنی منازل  شهروندان زاهدانی به مراتب با کیفیت تر از ایستگاههای آب شیرین کن خصوصی سطح شهر است که مردم از آنها آب خریداری می کردند ،است

حد مطلوب کدورت آب خروجی از تصفیه خانه های جهان تا5   NTU  (واحد کدورت آب ) است که این میزان در آب تصفیه شده زاهدان حتی به یک NTU هم نمی رسد.

از 100 هزار مشترک زاهدانی 60 هزار مشترک در حال حاضر از آب تصفیه شده تصفیه خانه زاهدان  می توانند استفاده کنند .

از موارد بالا چند نکته را می توان عنوان کرد  با وجود این همه ادعا ،  پتانسیل و هزینه های میلیاردی چرا در راستای حل زیر ساخت های آب شهر زاهدان به عنوان شهری استراتژیک و مرزی تا کنون تحقیقات میدانی صورت نگرفته و شاید هم صورت گرفته اما به دلیل مصلحت اندیشی های مسوولان وقت از پتانسیل های دیگر شهرهای استان بهره ای گرفته نشده و طی این چند سال هم  از چاه نیمه های زابل که می توان آنها را  گنج قارون برای مسوولان نامید سوء استفاده کرده و زمان سوزی را ، بجای پیدا کردن منابع آبی پشتیبان در اولویت کاری خود قرار دادند و همه ساله در فصل تابستان مردم زاهدان همانند اجاره نشینان فصلی ، گالن به دست شده بطوریکه مردم سیستان و بلوچستان در استفاده بهینه و صرفه جویی از کمترین امکانات و منابع طبیعی به حق مردمانی قانع هستند و چاره ای به جز این هم ندارند و البته تا زمانی که خانواده مسوولان در رفاه کامل باشند بطور حتم مردم اهالی محله های محروم شیر آباد ، بلوار بعثت و... از یادها فراموش شده و شعارهای فریبنده ، جایگزین شعار «عدالت طلبی» شده است.

بررسی ها نشان میدهد کلان شهر زاهدان به گفته مسوولان آب و فاضلاب استان بیش از ۲۰ میلیون متر مکعب کسری آب داشته و در صورت تداوم وضعیت ، بطور حتم وضعیت کم آبی فعلی به بی آبی تغییر وضعیت خواهد داد و این در حالیست که  مصرف سالیانه آب شهر زاهدان بیش از 120 میلیون متر مکعب است و در حالی که تولید ما هم اکنون بين 90 تا 95 میلیون متر مكعب است و در حال حاضر 20 میلیون کسری داریم.

زاهدان شهری با 800 هزار نفر جمعیت است و آب انتقالی به شهر باید حدود 1500 لیتر در ثانیه باشد که هم اکنون تنها هزار لیتر در ثانیه انتقال آب صورت می گیرد که این امر موجب می شود در دمای بالا و در تابستان با مشکل شدید کمبود آب مواجه شویم و  این در حالیست که استان سیستان و بلوچستان از لحاظ منابع آبی فقیر است و دشت زاهدان سالیانه فقط 17 میلیون متر مکعب آب زاهدان را تامین می کند و خوشبختانه با اقدامات صورت گرفته آب انتقالی از زابل از حدود 730 لیتر به 800 لیتر افزایش يافته است و به این ترتیب از چند روز گذشته مشکل کمبود آب در زاهدان بر طرف شده است اما این راه حل تنها راه حلی ضربتی است و در صورت بروز هر گونه مشکل برقی و مکانیکی این ظرفیت دوباره کاهش می‌یابد و مشکل کمبود آب بروز خواهد کرد و مسوولان استانی تهدید کرده اند سیاست ما این است که از جیره بندی آب جلوگیری کنیم اما در صورت عدم صرفه جويي و افزایش استفاده آب ، جیره بندی آب در زاهدان بطور حتم اعمال خواهد شد و همین چند ساعتی که آب با فشار بسیار کم درلوله ها جاری می شود هم جیره بندب می شود تا بار دیگر برنامه ریزهای غیر کارشناسی شده مسوولان از پشت پرده های ادعای آنان برای همگان روشن شود و اما نکته جالب اینکه مهندس کرمی نژاد مدیر عامل آب و فاضلاب استان طی چند روز گذشته به غیبت صغری رفته و از مطبوعات فراری شده و به گفته روابط عمومی این مجموعه ، «فعلا مدیر عامل حرفی برای گفتن ندارد» و راحت تر می توان گفت وقتی کاری صورت نگرفته عالیجنابان چیزی برای مردم تشنه زاهدان نخواهند داشت و باید باز هم شاهد وعده وعیدهای رنگارنگ از سوی مسوولان باشیم و سالی که نکوست از تابستانش پیداست.

بررسی خبرنگار روزنامه بلوچستان نشان میدهد شهرستان خاش دارای توان تامین آب شرب کلان شهر زاهدان را دارد که تحقیقاتی نیز ، در این زمینه صورت گرفته اما این سوال مطرح می شود چرا مسوولان برای چاه نیمه های زابل که هیچ تضمینی برای آب دار بودن آنها در مقاطع زمانی مختلف وجود ندارد ،  برنامه ریزهای دراز صورت داده و همگان هم بخوبی می داند اگر امریکا از ورود آب به رودخانه هیرمند که از افغانستان سرچشمه می گیرد جلوگیری کنند همانطور که در چند سال گذشته حق آبه قانونی ایران ، از سوی کشور همسایه اما اشغال شده افغانستان که تحت مدیریت امریکا قرار داده بوده ایم قطع شد و بررسی ها نیز مشخص کرده مسیر این رودخانه بصورت فرعی به مزارع کشت خشخاش منشعب شده تا از حق آبه کشورمان در جهت تولید مواد  مخدر و صادرات به ایران بهره گرفته شود و این داستانی است که تحولات سیاسی می تواند در توسعه و ادامه حیات کلان شهر زاهدان نقش بسیار مستقیم و مخربی داشته باشد و منطق حکم می کند برای پیشگری هم که شده مسوولان به فکر کشف چند منبع آب شیرین در شهرستانهای مختلف استان باشند تا در صورت لزوم طرح های جانبی ، جایگزین طرح انتقال آب از چاه نیمه های زابل شوند و حیات کلان شهر استراتژیکی زاهدان ، با خطر مواجه نشود و کارشناسان معتقدند اگر شرایط فعلی بدون ایجاد منابع آبی جایگزین ادامه پیدا کند در آینده که چاه نیمه های سیستان رو به کم آبی بروند ، بطور حتم شاهد شدت گرفتن مشکلات آبی در زاهدان و زابل خواهیم بود و این در حالیست که دکتر نورا نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی در محفلی خصوصی اینگونه اظهار داشته«ما با تمام توان از اجرایی شدن پروژه دوم آب رسانی  به زاهدان از منابع چاه نیمه های زابل جلوگیری خواهیم کرد» که این مهم نیز نشان میدهد اگر رودخانه هیرمند هم پر آب باشد باز هم نارضایتی های نمایندگان مردم زابل اجرایی شدن پروژه آبرسانی مرحله دوم به زاهدان با شکست مواجه خواهد بود و مسوولان استانی و کشوری باید سرشان را از زیر برف بیرون آورده و برنامه ایی کارشناسی شده و صد البته اجرایی را در جهت تامین و حل مشکل چند ساله آب کلان شهر زاهدان عملیاتی کنند و اگر هم با تزریق مسکن های موقت ، مانند مخلوط کردن آب شور به آب های  مثلا تصفیه شده بخواهند این کمبود را جبران کنند تشنگی شهر زاهدان هر روز بیشتر شده و زمانی به خود خواهیم آمد که حسرت منابع و زمان های گذشته را خواهیم خورد و این است مصداق «نوش داروی بعد از تشنگی زاهدان...